Historia Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Józefa A. i Andrzeja S. Załuskich zaczęła się 16 czerwca 1922 roku. Tego dnia w jednym z pokoików ratusza ustawiła się kolejka chętnych czytelników. Do dyspozycji mieli księgozbiór liczący 461 woluminów. Założenie publicznej książnicy było pomysłem ówczesnej prezeski Rady Miejskiej Radomia, Marii Kelles-Krauzowej. Zrealizowała go, organizując bibliotekę, pracując w niej, a potem nią kierując Florentyna Jakubczakowa.
W lutym 1931 roku książnica zyskała w miarę własny kąt - w kamienicy przy ul. Żeromskiego 13. Można było urządzić czytelnię, salę katalogową i magazyn zbiorów. Ponieważ przybywało i książek, i czytelników, dwa lata później istniejące na Glinicach i na Zamłyniu punkty biblioteczne zostały przekształcone w pierwsze dwie filie biblioteki. Niewiele brakowało, by w czasie kryzysu gospodarczego lat 1935-36 obie placówki przestały istnieć. Pomogło powstałe wówczas Towarzystwo Przyjaciół Biblioteki – finansowało zakup książek dla filii i pensje bibliotekarek.
We wrześniu 1939 radomska książnica mogła się pochwalić ponad 18 tys. książek. Niestety, okupant pozwolił na jej działalność zaledwie do 1941 roku. Część księgozbioru zniszczono, część bez żadnego poszanowania rzucono na stosy w opuszczonych kamienicach.
Decyzję o wznowieniu działalności biblioteki po zakończeniu wojny ówczesne władze miasta podjęły błyskawicznie, bo już w styczniu 1945. Instytucji przydzielono pomieszczenia w kamienicy u zbiegu ul. Żeromskiego i pl. Konstytucji 3 Maja. Miejska Biblioteka Publiczna przejęła zbiory wszystkich przedwojennych książnic radomskich. Wśród nich był też cenny, bo zawierający starodruki, liczący 9 tys. tomów, zbiór Biblioteki Sejmikowej im. Stefana Hempla. Dla czytelników MBP otwarła podwoje 31 maja 1945 roku. Rok później uruchomiono filie na Glinicach, a w 1947 na Zamłyniu.
Rok 1975 to ważna data w dziejach radomskiej książnicy. W związku z nowym podziałem administracyjnym kraju i powstaniem województwa radomskiego połączono MBP z biblioteką powiatową, tworząc Wojewódzką Bibliotekę Publiczną. Ta miała pod swoją opieką wszystkie placówki na terenie województwa, czyli 235 bibliotek i 932 punkty biblioteczne.
W roku 1992, na 70-lecie, biblioteka otrzymała na siedzibę zabytkowy budynek przy ul. Piłsudskiego 12. Wtedy to książnicy nadano też bibliotece imię Józefa Andrzeja i Andrzeja Stanisława Załuskich. Siedem lat później, po kolejnej reformie administracyjnej, która m.in. zlikwidowała woj. radomskie i ponownie wprowadziła podział na powiaty. Radomska instytucja znów stała się Miejską Biblioteką Publiczną.
Obecnie MBP to Biblioteka Główna, gdzie mieszczą się czytelnie, wypożyczalnie, działy merytoryczne, działy obsługi i dyrekcja oraz 11 filii.
Jubileusz stulecia Miejska Biblioteka Publiczna zaczęła świętować już w styczniu. Wtedy to rozpoczęło się wyzwanie czytelnicze „100 na100”. Co miesiąc pracownicy MBP zachęcają do przeczytania dowolnej książki z zaproponowanej kategorii. W czerwcu to „Podróżnik”. Na najbardziej zaangażowanych i kreatywnych uczestników wyzwania czekają nagrody; do zdobycia – przez 12 miesięcy – jest łącznie 100 książek. Akcja odbywa się w mediach społecznościowych – równolegle na Facebooku (jako wydarzenie) i na Instagramie @biblioteka_radom. Natomiast od 9 maja na pl. Corazziego można oglądać wystawę „100-lecie radomskiej biblioteki”; ekspozycja czynna będzie do niedzieli, 12 czerwca.
Główne obchody stulecia biblioteki zaplanowano między 11 a 15 czerwca. W tych dniach właśnie odbędzie się 44. Radomska Wiosna Literacka. Natomiast na sobotę i niedzielę (11-12 czerwca) zaplanowano VIII Targi Wydawnictw Regionalnych. Zwyczajowo targi towarzyszą Nagrodzie Literackiej Miasta Radomia, ale w ubiegłym roku nie mogły si ę odbyć z powodu obostrzeń pandemicznych. Pojawi się kilkudziesięciu wystawców, będzie więc okazja do upolowania regionalnych publikacji.
PROGRAM
Sobota, 11 czerwca
godz. 11 - spacer Szlakiem Ławek Literackich. Zaprasza stowarzyszenie Teatr Resursa. Trzy różne spacery odbędą się między 11 a 13 czerwca. W programie improwizacje teatralne w oparciu o teksty radomskich pisarzy i pisarek. Miejsce pierwszej zbiórki: Stary Ogród, ławka Klementyny Hoffmanowej. Klementyna Hoffmanowa – Stary Ogród – „Dziennik Franciszki Krasińskiej w ostatnich latach Augusta III pisany”, Walery Przyborowski – Stary Ogród - „Lelum-polelum”, Marcin Kępa – Stary Ogród – „Trójkąt niebezpieczeństwa”, Jehoszua Perle – plac 72 Pułku Piechoty – „Żydzi dnia powszedniego”, Bernard Gotfryd – zieleniec przy pl. Jagiellońskim – „Za murami” z tomu „Antoni Gołębiarz”
godz. 12 - spotkanie z radomskim poetą i pedagogiem Adrianem Szarym wokół tomu poezji „Do Muzy(ki)”, dedykowanemu jego największej muzie, czyli żonie. Miejsce: Kavvka Coffee, ul. Niedziałkowskiego 8/10
godz. 13 - spotkanie z Anetą Sieradz i Magdaleną Krzesicką. Debiut młodych, radomskich poetek. Promocja tomu wierszy Anety Sieradz „Autodestrukcja” i Magdaleny Krzesickiej „Samba codzienna”. Miejsce: Kavvka Coffee, ul. Niedziałkowskiego 8/10
godz. 14 - spacer śladami Marii Kelles-Krauz, radomianki, polityczki, działaczki społecznej i oświatowej, pierwsza kobieta w Polsce, która objęła stanowisko przewodniczącej rady miasta. Spacer rozpocznie się od uroczystego złożenia kwiatów pod tablicą upamiętniającą Marię Kelles-Krauz. miejsce: ratusz, Rynek 1
godz. 16 - spotkanie z Katarzyną Grocholą, jedna z najpopularniejszych rodzimych pisarek współczesnych. Spotkanie plenerowe, które w razie złej pogody odbędzie się w RKSTiG „Łaźnia”. Miejsce: pomnik Jana Kochanowskiego, pl. Corazziego
godz. 18 - spotkanie z Sebastianem Nowakiem, radomianinem, od 10 lat związanym z Krakowem. „Powszednia historia” to jego powieściowy debiut. Miejsce: Biblioteka Główna, ul. Piłsudskiego 12
Niedziela, 12 czerwca
godz. 11 - Biblioteka Przyszłości – warsztaty dla dzieci. Jak będzie wyglądać biblioteka za 100 lat? Dzieci będą miały okazję poćwiczyć wyobraźnię i kreatywność próbując przedstawić swoją wizję książnicy w odległej przyszłości. Wstęp wolny, nie obowiązują zapisy. Miejsce: pl. Corazziego
godz. 11 - spacer Szlakiem Ławek Literackich. Miejsce zbiórki: park Gołębiów (od ul. Zbrowskiego), ławka Teresy Opoki. Teresa Ewa Opoka – park Gołębiów – „Na ścieżkach zdrowia”, Zbigniew Kruszyński – XV-lecie – „Szkice historyczne” lub „Powrót Aleksandra”, Jerzy A. Wlazło – park Leśniczówka – „Głupi Funio”, Wojciech Pestka – Leśniczówka – „Powiedzcie swoim”, Ewa Podsiadły-Natorska – Leśniczówka – „Wściekłe”
godz. 16 - „Szperacze historii miast” – spotkanie z spotkanie z Pawłem Putonem, autorem publikacji „Radomskie latarenki adresowe” i Jurijem Wynnyczukiem, autorem książki „Knajpy Lwowa”. Miejsce: Biblioteka Główna, ul. Piłsudskiego 12
godz. 15 - spacer śladami Ewy Adamskiej. Młoda, tragicznie zmarła (1990-2005) radomska poetka. Pisała wiersze od 12. do 15. roku życia, a tom jej twórczości ukazał się pośmiertnie. Miejsce zbiórki: kościół św. Teresy Od Dzieciątka Jezus, osiedle Borki
godz. 16 - spotkanie z Olgą Górską. Literacki debiut radomianki, powieść „Nie wszyscy pójdziemy do raju” to proza o dojrzewaniu do swojej orientacji na prowincji i w czasie transformacji ustrojowej. Miejsce: pomnik Jana Kochanowskiego, pl. Corazziego
godz. 17 - „O Noblu od kuchni”, czyli spotkanie z Michałem Rusinkiem, asystentem Wisławy Szymborskiej i Janą Karpienko, asystentką Olgi Tokarczuk. Miejsce: pomnik Jana Kochanowskiego, pl. Corazziego
godz. 19 - spotkanie autorskie z Tamarą Dudą / Авторська зустріч з Тамарою Дудою, ukraińską dziennikarką i tłumaczką, autorką dwóch powieści wydanych pod pseudonimem Tamara Horicha Zernia. Wydarzenie będzie tłumaczone na język ukraiński. Miejsce: Biblioteka Główna, ul. Piłsudskiego 12
Poniedziałek, 13 czerwca
godz. 11 - Biblioteka Przyszłości – warsztaty dla dzieci, podczas których najmłodsi będą mogli przygotować prace na konkurs plastyczny organizowany przez Filię nr 7 MBP pod hasłem „Biblioteka Przyszłości”. Miejsce: Filia nr 2 MBP, ul. Zientarskiego 1a
godz. 16.30 - spotkanie autorskie z Teresą Opoką, prozaiczką, poetką, dramatopisarką. Wydarzenie będzie poświęcone jej najnowszej powieści kryminalnej „Mazurska sielanka”. Miejsce: Biblioteka Główna, ul. Piłsudskiego 12
godz. 18 - spotkanie z Marcinem Mellerem. Spotkanie autorskie poświęcone najnowszej książce Marcina Mellera „Czerwona ziemia”- thrillerowego debiutu autora. Miejsce: kino studyjne MCSW „Elektrownia”, ul. M. Kopernika 1
godz. 20 - spacer Szlakiem Ławek Literackich. Miejsce zbiórki: ławka laureata/ki Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza (ogród MBP), ul. Piłsudskiego 12. Nagroda Literacka im. Witolda Gombrowicz – Ogród Miejskiej Biblioteki Publicznej – „Lajla znaczy noc” Aleksandra Lipczak, Witold Gombrowicz – park im. Tadeusza Kościuszki – „Pamiętnik Stefana |Czarnieckiego”, Ziemowit Szczerek – park Kościuszki – „Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian” lub „Siwy dym albo pięć cywilizowanych plemion”, Anna Litwinek – park Kościuszki – „Dziewczyny na skrzydłach”, Grzegorz Bartos – park Planty – „Nadzy i martwi”, Grażyna Jeromin-Gałuszka – park Planty – „Kobiety z Czerwonych Bagien”
Wtorek, 14 czerwca
godz. 11 - Biblioteka Przyszłości – warsztaty dla dzieci. Miejsce: Filia nr 6 MBP, ul. Kusocińskiego 13
godz. 17 - spotkanie autorskie z Jurijem Wynnyczukiem, ukraińskim pisarzem, dziennikarzem i redaktorem. Za „Tango śmierci” - opowieść o wielokulturowości Lwowa, którą przerywa II wojna światowa, nominowany do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Pod koniec 2021 r. ukazała się w Polsce kolejna powieść autora – „Lutecja”. Miejsce: Biblioteka Główna, ul. Piłsudskiego 12
godz. 19 - spotkanie autorskie z Maxem Czornyjem, z wykształcenia prawnikiem, z zamiłowania pisarzem. Spotkanie poświęcone będzie głównie dwóm najnowszym książkom pisarza: „Mortalista” i „Piekło”. Miejsce: Biblioteka Główna, ul. Piłsudskiego 12
Środa, 15 czerwca
godz. 17 - spotkanie autorskie z Dorotą Masłowską, pisarką, dramatopisarką, felietonistką, piosenkarką i producentką muzyczną. Laureatka Nagrody Literackiej Nike za powieść „Paw Królowej” przybliży swój najnowszy dramat „Bowie w Warszawie”. To opowieść o wielkim, a przede wszystkim małym świecie i rozpaczliwym poszukiwaniu w nim wolności. Miejsce: scena Kotłownia w Teatrze Powszechnym im. Jana Kochanowskiego, pl. Jagielloński 15. Liczba miejsc ograniczona, zapisy on-line do wyczerpania miejsc
godz. 19 - „Spleciona z historią Radomia” – fotospotkanie poświęcone Miejskiej Bibliotece Publicznej i jej miejscu w historii naszego miasta. Podczas sentymentalnego spotkania zostaną przedstawione i omówione wybrane fotografie z bogatego archiwum biblioteki (oraz innych źródeł), pokazujące to szczególne miejsce na mapie Radomia. Miejsce: Biblioteka Główna, ul. Piłsudskiego 12
